Μάρτσαλο Κρήτης: Το Μάρτσαλο είναι μια αρκετά απομονωμένη περιοχή της Νότιας Κρήτης, κατάληξη μικρού φαραγγιού, μήκους περίπου δύο χιλιομέτρων, πάνω στον όγκο των Αστερουσίων κι ανάμεσα στο Κεφάλι και το Αγιοφάραγγο.
Γιώργος Καδιανάκης, ΚΡΗΤΗ
Σε μια περιοχή όπου κάποτε ασκήτευαν μοναχοί και οι Μινωίτες είχαν φτιάξει λιμενική εγκατάσταση, το Μάρτσαλο δεν μπορεί παρά να γοητεύσει, με το μυστήριο που κουβαλά αλλά και την ομορφιά του, τον επισκέπτη.
Έρημη παραλία, απάνεμη, χωρίς κόσμο που συνωστίζεται, με γαλαζοπράσινα νερά και δέντρα που προσφέρουν τη σκιά τους, αλλά και μεγάλα βότσαλα, είναι σίγουρα μια επιλογή που δεν ξεχνά κανείς εύκολα, αν έστω για μια φορά την επισκεφθεί το καλοκαίρι.
Για να φθάσει κάποιος ως εκεί θα πρέπει να προσεγγίσει τη Μονή Οδηγήτριας κι από εκεί να ακολουθήσει χωματόδρομο που θα τον βγάλει μπροστά στη πινακίδα για Μάρτσαλο. Ο δρόμος δεν είναι ιδιαίτερα βατός για μικρά και χαμηλά ΙΧ ωστόσο με λίγη προσπάθεια φτάνει ως το σημείο όπου ξεκινά το φαράγγι για να περπατήσει.
Να σημειώσουμε πως στην καρδιά του καλοκαιριού στην περιοχή αυτή «καίγονται» και οι πέτρες οπότε μεριμνήστε για πολύ νερό και ότι άλλο χρειαστείτε για να αντιμετωπίσετε τη ζέστη μέσα στην ερημιά.
Στο φαράγγι θα δείτε σπηλαιώσεις και χαλάσματα από τα κελιά των ασκητών αλλά και το σπηλαιώδη ναό της Παναγίας της Μαρτσαλιανής, ο οποίος εκτιμάται ότι στην περίοδο των διωγμών χρησιμοποιήθηκε σαν κατακόμβη-εκκλησία.
Η εκκλησία αυτή, για κάποιο λόγο, εγκαταλείφθηκε ενώ η είσοδος και ο τρούλος της είχαν σκεπαστεί με βράχους μετά από κατολισθήσεις. Στα μέσα του 19ου αιώνα ένας από τους βοσκούς της Μονής Οδηγήτριας τον ανακάλυψε τυχαία και μέσα σε αυτόν βρήκε την εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Έτσι αφιερώθηκε στον Ευαγγελισμό και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί είναι λαξευμένος μέσα σε βράχο σε σχήμα κώνου με βάθος 8 μέτρων και ύψος 10 μέτρων.
Λέγεται πως όταν ήρθε ο Απόστολος Παύλος στην Κρήτη και δίδαξε τον Χριστιανισμό τα πρώτα ησυχαστήρια και ασκητήρια που χρησιμοποίησε ήταν το Μάρτσαλο και το Αγιοφάραγγο.
Γι αυτό και ο τόπος αυτός γνώρισε μεγάλη ακμή στις τάξεις των ασκητών τα πρώτα χριστιανικά χρόνια μέχρι και την μεσοβυζαντινή εποχή, οπότε και θεμελιώνεται ο θεσμός του μοναχισμού σε μοναστήρια.
Στο Μάρτσαλο διασώζεται μέχρι σήμερα και το κελί των μοναχών Αγίων Παρθένιου και Ευμένιου που ασκήτεψαν εκεί για δώδεκα χρόνια πριν καταδιωγμένοι μετακινηθούν ανατολικά στα Αστερούσια, όπου και αναστήλωσαν την Ιερά Μονή Κουδουμά.
