ΑΘΩΝΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Ὑπό τοῦ Γέροντος Μαξίμου Ἰβηρίτου Μερος Α!

Ἕνα ἐνδιαφέρων κείμενο ἀπό τον “Ορθοδοξο τύπο” μεταφέρω ἐδῶ, τα θέματα πού ἀναφέρει εἶναι δεκατρία, πολλά γιά μιά ἀνάγνωση καί θα τα μοιράσω σε καθημερινή βάση.

Ἱστορικὴ ἀναδίφησις τῶν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀναφυεισῶν ἐρίδων, πάλαι τε καὶ ἐπ’ ἐσχάτων

«Ἄθως τό Ὄρος τό κλεινόν, συνάπτει γῆν καί οὐρανόν»

Ὁ Ἱερός ἡμῶν Τόπος, τό Ἅγιον Ὄρος, ὁ πρῴην Ἄθως, τό ἐπί γῆς περιώνυμον Περιβόλιον τῆς Κυρίας Θεοτόκου, ἐγνώρισεν ἀνά τούς αἰῶνας ἡμέρας δόξης καί τιμῆς, αἵτινες ἐσφράγισαν τήν πορείαν του εἰς τόν Χριστιανικόν κόσμον καί κατέλιπον μνήμην ἀγαθήν εἰς τάς συνειδήσεις τῶν πιστῶν. Ὅμως, κατά καιρούς, δέν ἔλειψαν καί αἱ ἐσωτερικαί ἔριδες, αἵτινες ἐταλάνισαν εἰς τό ἔπακρον ἤ καί συνεχίζουν ἐν μέρει νά ταλανίζουν τήν Ἁγιώνυμον Μοναχικήν Πολιτείαν, ὅπως:

1. Αἱ ἡσυχαστικαί ἔριδες:
Ὁ 14ος αἰών ἦτο λίαν καθοριστικῆς σημασίας διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, καθότι δέν ἀπεκαλύφθησαν τότε μόνον νέαι διαστάσεις τοῦ δόγματος εἰς ὅ,τι ἀφορᾷ τήν οὐσίαν καί τάς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, ἀλλ’ ἠνοίχθησαν νέοι καί προσπελάσιμοι ὁδοί πρός τήν πνευματικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. Κατ’ αὐτόν τόν αἰῶνα ἐξεδηλώθησαν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει καί αἱ γνωσταί ἡσυχαστικαί ἔριδες. Αὗται ἤρχισαν τό 1330 μέ τήν ἐμφάνισιν εἰς τήν ΚΠολιν τοῦ ἐκ Καλαβρίας παπικοῦ Βαρλαάμ, τοῦ ὁποίου ἡ διαλεκτική καί ἡ ὅλη ἐπιχειρηματολογία ἐναντίον τῆς μεθόδου καί τοῦ περιεχομένου τῆς ἡσυχαστικῆς προσ­ευχῆς ἦτο παπικῆς προελεύσεως καί σχολαστικῆς δομῆς. Ἡ ἡσυχαστική προσευχή διά τούς ὀρθοφρονοῦντας δέν ἦτο πρᾶξις μυστικιστική καί συν­ωμοτική, ἀφοῦ ὑπάρχει κατακεχωρημένη μέχρι τάς τελευταίας λεπτομερείας εἰς διάφορα πατερικά συγγράμματα. Εἰς τήν σύγκρουσιν ταύτην, ἥτις ἡπλώθη εἰς τόν Βυζαντινόν χῶρον μέχρι τοῦ αὐτοκρατορικοῦ παλατίου καί ἔλαβον μέρος ὅλοι οἱ λόγιοι τῆς ἐποχῆς, ἔληξε μέ τήν νίκην τῆς Ὀρθοδοξίας κατά τοῦ Καθολικισμοῦ, μέ πρωταγωνιστήν τόν Ἅγιον Γρηγόριον τόν Παλαμᾶν.

2. Ἡ περί Προσκομιδῆς ἔρις:
Ὁ ἱστορικός Μητροπολίτης Διδυμοτείχου Φιλάρετος Βαφείδης γράφει ἐν σελ. 84 εἰς τήν Ἐκκλησιαστικήν ἱστορίαν του, ὅτι ἡ συζήτησις «περί τοῦ ποῖα τά δεξιά τοῦ προσκομιζομένου ἁγίου ἄρτου ἐν τῇ προθέσει, ἐν οἷς δέον τίθεσθαι τήν θεσπεσίαν μερίδα τῆς Θεοτόκου, αὕτη μή ἔχουσα οὐσιώδη σημασίαν, προὐκάλεσεν ἔριδας καί φιλονικείας μεταξύ τῶν μοναχῶν τοῦ Ἄθωνος, ἄλλων μέν διατεινομένων ὅτι δεξιά εἶναι τά πρός τό ἀριστερόν μέρος τοῦ ἱερέως, ἄλλων δέ κατά τήν ὑστερογενῆ τοῦ Εὐχολογίου ὑποτύπωσιν, ὡς δεξιά θεωρούντων τό πρός τό ἅγιον ποτήριον μέρος». Ἡ ἔρις αὕτη, ἀρχομένη εἰς τά μέσα τοῦ 17ου αἰῶνος, ἔληξε συντόμως, μετά καί τάς παρεμβάσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Πρός τήν κατεύθυνσιν ταύτην συνέβαλε καί τό γεγονός ὅτι ἐνωρίς συνετάχθη εἰς τό ἔντυπον Εὐχολόγιον «Σύντομος Ἑρμηνεία περί τοῦ τίνα τά δεξιά τοῦ ἁγίου ἄρτου».

3. Ἡ ἔρις τῶν κολλύβων καί τῆς συνεχοῦς μεταλήψεως:
Ἡ ἀφορμή τῆς πολυχρονίου ἔριδος τῶν κολλύβων, ἥτις συνεβάδιζε μέ ἐκείνην τῆς συνεχοῦς μεταλήψεως, ἐδόθη τό 1754 εἰς τήν Λαυριωτικήν Σκήτην τῆς Ἁγίας Ἄννης καί εἶχεν ὡς αἰτίαν τήν μετάθεσιν τῶν κολλύβων τῶν κεκοιμημένων καί τῶν ὀνομάτων αὐτῶν ἀπό τοῦ Σαββάτου εἰς τήν Κυριακήν. Ἐκ τῆς ἔριδος ταύτης ἐδημιουργήθη ἕν ἐνδοαγιορειτικόν φιλοπαραδοσιακόν κίνημα, τό λεγόμενον «Κολλυβαδικόν», μέ εὐεργετικά ἀποτελέσματα, οὐχί μόνον διά τόν Ἑλλαδικόν χῶρον, ἀλλά καί διά τόν Βαλκανικόν, καθώς καί διά τήν περιοχήν τῆς Κάτω Ῥωσίας. Τό ζήτημα τοῦτο ἐφαίνετο ὅτι ἔβαινε πρός ἀδιέξοδον λύσιν, ἀφοῦ περιεπλάκει ἐν αὐτῷ καί τό θέμα τῆς συνεχοῦς μεταλήψεως· ὅμως ὁ Ἀθωνίτης Πατριάρχης τοῦ Γένους Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε΄, γνώστης τῶν Ἁγιορειτικῶν πραγμάτων, ἐξέδωκε κατά τήν περίοδον τῆς δευτέρας καί τρίτης Πατριαρχίας του (1806-1808 καί 1819-1821) Συνοδικά Γράμματα, τά ὁποῖα συνετέλεσαν εἰς μίαν ἐπιτυχῆ εἰρήνευσιν τῶν διεστώτων, ἄν καί ὁ ἴδιος δέν ἠσπάζετο ἐντελῶς τάς θέσεις τῶν Κολλυβάδων, καθότι διέβλεπεν εἰς τό βάθος καί μίαν ἀνταγωνιστικήν μεταξύ λογίων σύγκρουσιν. Ὁμολογουμένως, ἔντονος παραμένει ἡ σφραγίς τοῦ Ἐθνοϊερομάρτυρος Πατριάρχου εἰς τήν Ἁγιώνυμον Μοναχικήν Πολιτείαν τοῦ Ἄθω, ἥτις τόν εὐγνωμονεῖ. Διά τῆς εὐστροφίας, τῆς διακρίσεως καί πρό πάντων τῆς ἐντίμου βιοτῆς του ἔλυσεν ὁριστικῶς σχεδόν καί τά μεταξύ τῶν παλαιφάτων Ἱ. Μονῶν χρονίζοντα ὁριακά ζητήματα. Ὁ ἀοίδιμος ἦτο αὐστηρός ὡς πρός τό θέμα τῆς εἰσαγωγῆς ἀγενείων καί ἀνηλίκων παίδων ἐν Ἁγίῳ Ὄρει· ὅμως, παρά τάς γενομένας ἀπαγορεύσεις καί τά ἐκδοθέντα Πατριαρχικά ἐπιτίμια, ὁ θεσμός οὗτος οὐδέποτε ἐτηρήθη. Παλαιότερον οἱ ἀσκηταί διετήρουν συνήθως τούς θέλοντας νά μονάσουν ἀγενείους μέχρι γενειάσεως εἰς τό «Κελλίον τῶν σπανῶν» (τοῦ Ἁγίου Νείλου) ἤ τήν Κερασιάν· ἤτοι, εἰς μέρη τελείως ἀπομεμονωμένα.