10. Τό Ζηλωτικόν ζήτημα:
Τήν 16 Φεβρουάριον τοῦ 1923 προωθήθη τό ἡμερολόγιον κατά 13 ἡμέρας καί ἐγένετο 29 Φεβρουαρίου. Εἰς τό Ἅγιον Ὄρος ἡ καινοτομία αὕτη ἐγένετο δεκτή μόνον ἀπό τήν Ἱ. Μονήν Βατοπαιδίου, ἥτις καί αὕτη τήν ἀπέῤῥιψε κατά τά τελευταῖα ἔτη, συμφώνως μέ ὅλας τάς Ἱ. Μονάς. Πολλοί μεμονωμένοι Ἁγιορεῖται ἤρχισαν μίαν ἐκστρατείαν ἐντός τοῦ Ἁγίου Ὄρους διά τήν ἐπαναφοράν τοῦ ἰουλιανοῦ ἤ παλαιοῦ, ὅπως ὀνομάζεται ἡμερολογίου. Εἰς ἐπανειλημμένας Συνάξεις αἱ Ἁγιορειτικαί ἀρχαί ἀπεφάσισαν τελικῶς νά μή δεχθοῦν τήν καινοτομίαν ταύτην, ἀλλά ταυτοχρόνως νά μή διακόψουν καί τούς δεσμούς μέ τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, πατριαρχεύοντος τότε τοῦ Μελετίου Μεταξάκη (1922-1923). Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ εἰς τόν Ἄθωνα ἐπῆλθε διχασμός οὐχί μόνον μεταξύ τῶν Μοναστηριακῶν καί τῶν Ἐξαρτηματικῶν, ἀλλά καί μεταξύ τῶν ἀρχῶν τοῦ Ἱ. ἡμῶν Τόπου καί τῶν ἐκπροσώπων τῆς Πολιτείας, ὅστις ἐκορυφώθη κατά τήν ἑορτήν τῆς 25 Μαρτίου κατά τά πρῶτα ἔτη μετά τήν ἡμερολογιακήν μεταῤῥύθμισιν. Τά πράγματα σύν τῷ χρόνῳ ὡμαλύνθησαν, μέ τήν ἀμοιβαίαν ἀνοχήν καί ἀγάπην ὅλων τῶν πλευρῶν. Ἐπί τό γενικώτερον, οἱ χαρακτηριζόμενοι ὡς ἀκραίων τάσεων Ἁγιορεῖται Μοναχοί, οἱ ἀρνούμενοι νά μνημονεύουν τοῦ ὀνόματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, δέν κοινωνοῦν μέ τήν μεγάλην πλειονότητα τῶν Ἁγιορειτῶν, εἶναι συντηρητικοί καί φιλοπαραδοσιακοί, παρ’ ὅτι εἶναι διεσπαρμένοι εἰς ποικίλας παρατάξεις ἐν Κελλίοις καί Καλύβαις. Οὗτοι ἀποτελοῦν μίαν μικράν μειοψηφίαν, ἐν συγκρίσει μέ τό πορευόμενον τήν μέσην ὁδόν Ἁγιορειτικόν σύνολον.
11. Τό Ἐσφιγμενιτικόν ζήτημα:
Τό ἄχρι τῆς σήμερον ἐρίζον τοῦτο θέμα ἤρχισε σχεδόν ὡς Παναγιορειτικόν ζήτημα, καί κατέληξεν εἰς Ἐσφιγμενιτικόν. Ἀφορμή αὐτοῦ ὑπῆρξεν ἡ στάσις τοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου εἰς τόν διεκκλησιαστικόν καί διαχριστιανικόν γενικώτερον χῶρον. Ἡ ἄρσις τῶν ἀναθεμάτων τοῦ 1054 τήν 7 Δεκεμβρίου 1965, ἡ ἀπόφασις διά τήν προετοιμασίαν τοῦ Θεολογικοῦ διαλόγου μέ τήν Ῥωμαιοκαθολικήν Ἐκκλησίαν τό 1975, ἡ ἀνταλλαγή ἐπισήμων ἐπισκέψεων μέ ἡγέτας ἄλλων ὁμολογιῶν καί ἡ ἐπίσκεψις τοῦ πάπα Ἰωάννου Β΄εἰς τό Φανάριον τήν 30 Νοεμβρίου 1979 ἐπί Πατριάρχου Δημητρίου, ἐδημιούργησαν εἰς τόν Ἄθωνα μίαν ταραχήν καί διακοπήν τοῦ μνημοσύνου ὑπό πολλῶν Ἱ. Μονῶν καί Ἐξαρτημάτων. Αἱ διαβεβαιώσεις ὅμως τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, ὅτι διά τῶν κινήσεων τούτων δέν εἶχεν ὡς στόχον τήν «Ἕνωσιν», ἀλλά «τόν διάλογον τῆς ἀγάπης», ἐμετρίασε τήν ὄξυνσιν τῶν πραγμάτων, καί ἅπαντες οἱ Μοναστηριακοί ἐπανῆλθον εἰς τάς μητρικάς αὐτῶν ἀγκάλας μέ μόνην ἐξαίρεσιν τήν Ἱ. Μονήν Ἐσφιγμένου, ὁ Ἀντιπρόσωπος τῆς ὁποίας ἀπεπέμφθη ἐν τέλει ἐκ τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος. Τό 2002 ἐπελέγη νέα Ἐσφιγμενιτική Ἀδελφότης μέ ἕδραν τάς Καρυάς. Καθήκοντα ἡγουμενικά ἀνέλαβεν ἐπισήμως τό 2005 ὁ Ἀρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Κατσουλιέρης ἐκ τοῦ παρά τάς Καρυάς κειμένου Σιμωνοπετριτικοῦ Κελλίου Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Ὁμολογουμένως, ἡ δημιουργία μιᾶς νέας Ἀδελφότητος καί μάλιστα ἐν καιρῷ ἑνός γενικωτέρου διχασμοῦ τοῦ Ἱεροῦ Σώματος εἰς «ἕξ καί δεκατρεῖς» κατ’ ἐκείνην τήν χρονικήν περίοδον, ἦτο πρᾶξις πρωτότυπος. Καθώς ἐφάνη ἐκ τῶν ὑστέρων, ἡ ἀνύψωσις μιᾶς νέας Μονῆς ἐν μέσῳ Συμπληγάδων λίθων εἰς τό κέντρον σχεδόν τῶν Καρυῶν ὑπεβάθμισε τόν ἱστορικόν καί μεγαλοπρεπῆ Ἱ. Ναόν τοῦ Πρωτάτου καί ἔθεσεν εἰς περιπετείας μίαν μικράν καί πρωτόπειρον Κελλιωτικήν Ἀδελφότητα. Βεβαίως, οἱαδήποτε ὑποκειμενική γνώμη ἐπί τῶν πρακτέων τούτων θά ἦτο ἄστοχον νά διατυπωθῇ ἐνταῦθα, καθότι ἐκ πάντων τῶν πλευρῶν διαφαίνεται ὅτι ἔχουν γίνει λάθη.
Ἐνθυμοῦμαι ὅτι εἰς μίαν συνάντησιν ἥν εἶχον ὡς Πρωτεπιστάτης τό 2012 ἐν Καρυαῖς μετά τοῦ κοιμηθέντος Γέροντος καί Καθηγουμένου τῆς νέας Ἐσφιγμενιτικῆς Ἀδελφότητος Ἀρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου, τοῦ εἶπον, ὅτι «καλόν θά ἦτο νά φέρεσθε μέ ἀγάπην πρός τήν παλαιάν Ἐσφιγμενιτικήν Ἀδελφότητα, καί ἐν καιρῷ ἐνδέχεται νά σᾶς ἀποδεχθοῦν καί νά συνεργασθῆτε ἀπό κοινοῦ, ἀφοῦ οὕτως ἦλθον τά πράγματα». Καί ἐκεῖνος, δίχως περιστροφήν, μοί ἀπήντησεν, ὅτι «τό ἴδιο λέγω καί ἐγώ εἰς τά καλογέρια μου, ἀλλά δέν μέ ἀκούουν». Εἰς πραγματοποιηθεῖσαν ἐπίσης συνάντησιν μετά τοῦ Καθηγουμένου τῆς παλαιᾶς Ἐσφιγμενιτικῆς Ἀδελφότητος Ἀρχιμανδρίτου Μεθοδίου, εἰς μίαν στροφήν τοῦ λόγου του μοί εἶπε συγκεκινημένος, ὅτι «ἐάν ὅλοι μᾶς ὡμίλουν ὅπως ἐσύ, θά εἶχε λυθῆ ἀπό καιροῦ τό ζήτημα τῆς Ἱ. Μονῆς Ἐσφιγμένου. Ἀλλ’ ἔρχονται κατά καιρούς διάφοροι ἀντιπρόσωποι καί συνεχῶς μᾶς ἀπειλοῦν, μέ ἀποτέλεσμα νά σκληρύνωνται περισσότερον οἱ Πατέρες τῆς Μονῆς». Ἀλλά καί ἡ Φαναριωτική πολιτική ἔχει ἰδικήν της συντεταγμένην, διάφορον ἡμῶν τῶν Ἁγιορειτῶν. Ὁ λόγιος Μητροπολίτης Σταυρουπόλεως Μάξιμος, ἀποσταλείς πρό χρόνων ὡς Πατριαρχικός Ἔξαρχος ἐν Ἁγίῳ Ὄρει μοί εἶπεν, ὅτι: «καλόν μᾶς κάμνουν ἐάν δέν μᾶς μνημονεύουν καί μερικοί, διότι τό χρησιμοποιοῦμεν ὡς ὅπλον ἔναντι τῶν Δυτικῶν, ὅταν μᾶς πιέζουν διά τήν Ἕνωσιν». Ἐπί τοῦ προκειμένου, ἡ βία, ἡ σκληρότης καί οἱ ἄπρεποι λόγοι ἀπάδουν εἰς τούς πεπολιτισμένους ἀνθρώπους καί δή εἰς τούς ὀρθοδόξους χριστιανούς· πόσον δέ μᾶλλον εἰς τούς Ἀθωνίτας Μοναχούς, πολλοί ἐκ τῶν ὁποίων ἐγνώρισαν κατά τάς τελευταίας δεκαετίας καί μίαν ὡς μή ὤφειλεν ἀνάδελφον συμπεριφοράν ἐκ διαφόρων νεοταξικῶν ὀργανοσιακῶν κύκλων, οἵτινες εἶχον ὡς σκοπόν τήν πλήρη κατάληψιν τῆς ἐξουσίας ἐν Ἁγίῳ Ὄρει. Πάντως ἡ Ἁγιορειτική ἱστορία ἀπέδειξεν ὅτι πολλά ζητήματα τά ἐπέλυσεν ὁ χρόνος, διά τῆς ἄνωθεν θείας βοηθείας καί τῆς συμβολῆς ἐμπείρων καί ἐναρέτων ἀνθρώπων.