Ο «εγκέφαλος ποπ κορν» αντιπροσωπεύει μια κατάσταση με κατακερματισμένη προσοχή, διάσπαρτες σκέψεις και γρήγορη εναλλαγή από το ένα θέμα στο άλλο.
Πρόκειται για έναν άτυπο όρο, ο οποίος επινοήθηκε αρχικά από τον David Levy, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, το 2011, για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο οι υπερφορτωμένες με την οθόνη σκέψεις μεταβαίνουν γρήγορα από το ένα θέμα στο άλλο, μοιάζοντας με σπόρους καλαμποκιού που σκάνε γρήγορα ο ένας μετά τον άλλον και γίνονται ποπ κορν.
Δεν πρόκειται για διαταραχή ή ασθένεια και προφανώς δεν υπάρχει επίσημη διάγνωση. Απλώς αναφέρεται σε μια ψυχική κατάσταση που προκαλείται από τον υπερβολικό χρόνο στην οθόνη και την υπερδιέγερση από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σημειώνουν ειδικοί ψυχολόγοι και νευροψυχολόγοι στο Popsugar.
Πώς ο εγκέφαλος γίνεται… ποπ κορν
Όταν ο εγκέφαλος βομβαρδίζεται συνεχώς με αισθητηριακές πληροφορίες, όπως φώτα που αναβοσβήνουν, ελκυστικούς ήχους και επαναλαμβανόμενες ειδοποιήσεις, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να διαμορφωθεί μια διάσπαρτη και χαοτική λειτουργία σκέψης, παρόμοια με το χάος που προκαλείται από τα ποπ κορν, όταν σκάνε ταυτόχρονα οι σπόροι.
Ο εγκέφαλος εργάζεται πιο σκληρά για να συμβαδίζει με το πλήθος των εισερχόμενων πληροφοριών από την οθόνη, οδηγώντας σε μικρότερο εύρος προσοχής. Κάθε φορά που βρίσκεστε μπροστά σε μια οθόνη, είναι σαν ο εγκέφαλός σας να εκτίθεται σε ένα περιβάλλον υψηλής διέγερσης, όπως ένα καζίνο ή ένα λούνα παρκ.
Για παράδειγμα, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο PLOS One διαπίστωσε ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που περνούσαν περισσότερες από δύο ώρες την ημέρα μπροστά σε μία οθόνη, ήταν πιο πιθανό να παρουσιάσουν προβλήματα συγκέντρωσης και προσοχής.
Επιστημονικές έρευνες έχουν διαπιστώσει την αρνητική σχέση του χρόνου οθόνης με την προσοχή, αλλά και κάποιες θεωρίες για τους λόγους που υπάρχει αυτή η σχέση.
Όπως επισημαίνουν ειδικοί, ο εγκέφαλος «εκπαιδεύεται» για να λαμβάνει άμεση ικανοποίηση και ανταμοιβή μέσω της χρήσης μιας οθόνης, ιδιαίτερα όταν περιηγείστε στο διαδίκτυο και περνάτε από εφαρμογή σε εφαρμογή και από ιστοσελίδα σε ιστοσελίδα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.
Εκείνη τη στιγμή, ο εγκέφαλoς απελευθερώνει χημικές ουσίες που μας κάνουν να νιώθουμε καλά, όπως ενδορφίνες ή ντοπαμίνη. Με αυτόν τρόπο, αισθανόμαστε λιγότερο άγχος και νιώθουμε πιο χαρούμενοι. Αλλά την ίδια στιγμή, ο εγκέφαλος μαθαίνει σε αυτήν κατάσταση και μας προτρέπει να την επαναλαμβάνουμε διαρκώς.
Πρόκειται για την αποκαλούμενη «ανταμοιβή» και όσο περισσότερο εκτίθεται ο εγκέφαλος σε περιεχόμενο υψηλής διέγερσης, τόσο περισσότερο τη ζητάει. Η χρήση της τεχνολογίας γίνεται ο δρόμος για την ικανοποίηση και αυτό καθιστά πιο δύσκολο άλλες δραστηριότητες να προκαλέσουν την ίδια ευχαρίστηση. Σταδιακά οτιδήποτε εκτός τεχνολογίας χάνει το ενδιαφέρον του.
Πώς ξέρετε αν έχετε εγκέφαλο από ποπ κορν;
«Αν νιώθετε ότι έχετε 100 καρτέλες ανοιχτές στον εγκέφαλό σας ανά πάσα στιγμή και δεν μπορείτε να κλείσετε ή να ολοκληρώσετε μια εργασία, τότε μπορεί να έχετε “εγκέφαλο ποπ κορν”», λέει η Reena Patel, θετική ψυχολόγος, σημειώνοντας πως ορισμένα πρόσθετα σημάδια περιλαμβάνουν την αδυναμία εστίασης, το αυξημένο άγχος ή την κόπωση.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι του εγκεφάλου ποπ κορν;
Διάσπαση προσοχής: Ο εγκέφαλος ποπ κορν προκαλεί μια ψυχική υπερένταση, που οδηγεί σε μειωμένη εστίαση και απροσεξία.
Άγχος: Ο τεράστιος όγκος πληροφοριών μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα θλίψης, υπερέντασης και απογοήτευσης, ειδικά εάν επηρεάζεται η παραγωγικότητα.
Δύσκολη κοινωνικοποίηση: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να δημιουργήσουν αίσθηση σύνδεσης, αλλά μπορούν επίσης να προωθήσουν την απομόνωση και να αποκλείσουν ευκαιρίες για διαπροσωπική επικοινωνία. Επιπλέον, όσο περισσότερο βασίζεστε στην τεχνολογία, τόσο λιγότερα κίνητρα και ενέργεια μπορεί να έχετε για να δημιουργήσετε ουσιαστικές συνδέσεις σε πραγματικό χρόνο.
Θέματα σωματικής υγείας: Ο αυξημένος χρόνος στις οθόνες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα επίπεδα ύπνου, τη στάση, την όραση και τη σωματική δραστηριότητα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Λανθάνουσα ικανοποίηση: Εάν ο εγκέφαλος συνηθίσει να λαμβάνει αμέσως μια ανταμοιβή με μερικά κλικ ενός εύκολα διαθέσιμου κουμπιού, αυτό διαμορφώνει μια διαφορετική αντίληψη για την ικανοποίηση και τη δυσφορία.
Πώς να αποτρέψετε τον εγκέφαλο ποπ κορν;
Είναι απλό: περιορίστε τον χρόνο στην οθόνη. Βέβαια η αλήθεια είναι πως πιο εύκολα το λες παρά το κάνεις. Οι ειδικοί προτείνουν να θέσετε προτεραιότητα στις εργασίες σας, επιτρέποντας στον εαυτό σας να ξεκινήσει το «σκρολάρισμα» μόνο αφότου έχει ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών ή ένα τμήμα αυτών και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε σκόπιμα και μεθοδικά μια ρουτίνα για να εξαλείψετε τους περισπασμούς και να ενισχύσετε την εστίασή σας.
Η απενεργοποίηση των ειδοποιήσεων και ο έλεγχος των μηνυμάτων μόνο σε καθορισμένες ώρες είναι μια άλλη αποτελεσματική στρατηγική για την ενίσχυση της εστίασης. Αντί να σας καλεί το τηλέφωνο να το ελέγξετε με διάφορους ήχους ειδοποιήσεων, μπορείτε να επιλέξετε τη χρονική στιγμή που θα ελέγχετε τα μηνύματα.
Τέλος, κάντε ό,τι μπορείτε για να προγραμματίσετε σκόπιμα χρόνο μακριά από την τεχνολογία. Η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο PLOS One διαπίστωσε ότι τα παιδιά που συμμετείχαν σε μια οργανωμένη σωματική δραστηριότητα για δύο ώρες την εβδομάδα ήταν λιγότερο πιθανό να βιώσουν συνέπειες στην ψυχική υγεία από την οθόνη.
Είτε πρόκειται για άσκηση, είτε για ένα γεύμα με έναν φίλο και χωρίς τηλέφωνο, είτε για διάβασμα, βρείτε μια δραστηριότητα που αγαπάτε και εξαλείφει τον «πειρασμό» να ανοίξετε το smartphone.